To 1929 στο πρωτοσέλιδο του «Ριζοσπάστη» δέσποζε μία είδηση.
Και τι είδηση; Πρώτο θέμα!
Η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ αποφάσισε να κάνει πρωτοσέλιδο τον… Αλμπερτ Αϊνστάιν, τον οποίο μάλιστα χαρακτήριζε ως «μέγα καθηγητή των Μαθηματικών».
Τι είχε συμβεί και ο Αϊνστάιν έγινε ξαφνικά πρωτοσέλιδο στον «Ριζοσπάστη»;
Απέστειλε επιστολή στον Ελευθέριο Βενιζέλο και στη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου Αθηνών με αφορμή την αποβολή μαθητών από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, «διά την εν γένει κομμουνιστική δράσιν των»!
Ο μεγάλος μαθηματικός απευθυνόμενος προσωπικά στον Ελευθέριο Βενιζέλο εξέφρασε την άποψή του για την ελευθερία σκέψης που θα έπρεπε να υπάρχει μεταξύ των φοιτητών.
Το θέμα ήταν οι αποβολές και οι διώξεις.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, στις 12 Μάρτη του 1929 τοιχοκολλήθηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ανακοίνωση της Συγκλήτου σύμφωνα με την οποία μία φοιτήτρια (Ελένη Σακελλαρίου) και τέσσερις φοιτητές του ιδρύματος (Τσαγκαράκης, Μαρκοβίτης, Ματθαίου και Κοβατζίδης) αποβάλλονταν διά παντός από το ίδρυμα «δια την εν γένει κομμουνιστικήν δράσιν των»!
Είναι δε χαρακτηριστικό ότι η απόφαση της Συγκλήτου πάρθηκε την 1η Μάρτη αλλά δημοσιοποιήθηκε 11 μέρες αργότερα, ημέρα που θα έκλεινε το πανεπιστήμιο, προκειμένου να αποφευχθούν αντιδράσεις από την πλευρά των φοιτητών. «Δεν το πέτυχαν όμως», όπως έγραφε το σχετικό ρεπορτάζ του «Ριζοσπάστη» την επόμενη μέρα: «Αμέσως το απόγευμα το Φοιτητικό Τμήμα της Εργατικής Βοήθειας κυκλοφόρησε κατά χιλιάδες προκήρυξη προς τους φοιτητές, διαμαρτυρόμενο εντονότατα για τις αποβολές και καλώντας τους να κινηθούν κατά της τρομοκρατίας στο Πανεπιστήμιο. Σύγχρονα απέστειλε τηλεγράφημα διαμαρτυρίας προς το Αντιφασιστικό Συνέδριο στο Βερολίνο και την Επιτροπή Αμύνης των θυμάτων της λευκής τρομοκρατίας στα Βαλκάνια. Επίσης έστειλαν έγγραφο στον Εκπαιδευτικό Ομιλο και τη Φοιτητική Συντροφιά, καλώντας τους να κινηθούν ενάντια στην τρομοκρατία».
Το Πανεπιστήμιο της Αθήνας εκείνη την περίοδο
Αν και οι αποβολές δεν είχαν καμιά ουσιαστική ούτε ηθική νομιμοποίηση, φαίνεται ότι ήταν μια ποινή προσφιλής στην αντιδραστική διοίκηση του ιδρύματος εκείνη την εποχή. Την προηγούμενη χρονιά είχαν προηγηθεί αποβολές φοιτητών με την κατηγορία ότι δεν πίστευαν στην άσπορο σύλληψη της Θεοτόκου!
Σύμφωνα με άλλα σχετικά δημοσιεύματα του «Ριζοσπάστη», υπήρχε παλιότερη απόφαση της Συγκλήτου με βάση την οποία, ακόμα και η απλή παρουσία ενός φοιτητή στις «κομμουνιστικές» συγκεντρώσεις αποτελεί έγκλημα συνεπαγόμενο την άμεση αποβολή του.
Στην προκειμένη περίπτωση, ανάμεσα στους πέντε φοιτητές, η Ελένη Σακελλαρίου κλήθηκε σε απολογία και αποβλήθηκε με τη δικαιολογία ότι εργάστηκε «επί μισθώ εις τα γραφεία του "Ριζοσπάστη"», κάτι που όμως ήταν ψέμα! Ο «Ριζοσπάστης» καταγγέλλει ότι οι αποβολές γίνονται στη βάση πληροφοριών που δίνουν στη Σύγκλητο οι κοινοί χαφιέδες, «άνθρωποι δηλαδή ηθικά διεφθαρμένοι που μη μπορώντας να ζήσουν αλλοιώς κατέφυγαν στην τέχνη του σπιούνου αντί 1.500 δραχμές μηνιαίως»!
Αυτά όμως δεν έκαμπταν το φρόνημα και τους αγώνες των φοιτητών. Αξίζει να σημειωθεί ότι λίγες μέρες μετά, στις αρχές Απρίλη, άρχισε μια μεγάλη απεργία των φοιτητών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθήνας, προτάσσοντας αιτήματα για δωρεάν εγγραφές και συγγράμματα, για διευκολύνσεις των φοιτητών στις εξετάσεις τους κ.ά. Αν και η φοιτητική απεργία και οι διαδηλώσεις επιχειρήθηκε να χτυπηθούν από την πρώτη στιγμή από κρατικούς και παρακρατικούς μηχανισμούς, ο φοιτητικός σύλλογος και η απεργία κράτησε για περίπου είκοσι μέρες.
Το πρωτοσέλιδο δημοσίευμα του «Ριζοσπάστη» με τις επιστολές του Α. Αϊνστάιν.
Η γνωστοποίηση του θέματος των πέντε αποβολών από το Φοιτητικό Τμήμα της Εργατικής Βοήθειας προς το Αντιφασιστικό Συνέδριο στο Βερολίνο και την Επιτροπή Αμύνης των θυμάτων της λευκής τρομοκρατίας στα Βαλκάνια, κάνει τον Α. Αϊνστάιν κοινωνό της υπόθεσης και ο μεγάλος επιστήμονας αντιδρά άμεσα. Ο «Ριζοσπάστης» στις 23 Μάρτη του 1929 δημοσιεύει ως πρώτο θέμα στο πρωτοσέλιδό του, τις δύο επιστολές του Α. Αϊνστάιν προς τον πρωθυπουργό Ελ. Βενιζέλο και προς τη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου Αθήνας, με τις οποίες ζητά την επανεγγραφή των φοιτητών.
Ο τίτλος του σχετικού ρεπορτάζ είναι: «Ο μέγας καθηγητής των μαθηματικών Αλμπερτ Αϊνστάιν διαμαρτυρήθηκε έντονα στο Βενιζέλο και στη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου για τις τελευταίες αποβολές των φοιτητών».
Και το κείμενο της εφημερίδας σημειώνει μεταξύ άλλων:
«Νέος μπάτσος στα μούτρα του διχτάτορα και των ιεροεξεταστών του "Αθήνησι Πανεπιστημίου". Οι αποβολές των φοιτητών για τα πολιτικά τους φρονήματα, βρήκαν βαθειά απήχηση και κίνησαν την αγανάχτηση της Δύσης.
Ο μέγας καθηγητής Αλμπερτ Αϊνστάιν, ο γνωστότατος παγκοσμίου φήμης μαθηματικός που ακόμα χτες ο αστικός Τύπος αφιέρωσε τις στήλες του για να τον υμνήσει με την ευκαιρία της 50ετηρίδος του, μαζί με άλλους Γερμανούς επιστήμονες έστειλε το παρακάτω τηλεγράφημα διαμαρτυρίας από το Βερολίνο:
Πρωθυπουργόν Βενιζέλον
Αθήνας
Διαμαρτυρόμαστε εντόνως ενάντια στην αποβολή φοιτητών από το Πανεπιστήμιο. Απαιτούμε την ελευθερία στην εκδήλωση των σκέψεων ανάμεσα στους φοιτητές.
Επίσης στους κρονόληρους του Πανεπιστημίου έστειλε το παρακάτω τηλεγράφημα, δίνοντας έτσι ένα δυνατό μπάτσο στις άτιμες και αντιδραστικές πράξεις τους.
Σύγκλητον Πανεπιστημίου Αθήνας
Διαμαρτυρόμαστε εντόνως ενάντια στην αποβολή των φοιτητών που αγωνίστηκαν για τα πολιτικά τους φρονήματα. Απαιτούμε την άμεσο επαναγραφή τους.
Καθηγητής Αλμπέρ Αϊνστάιν
Καθηγητής Ερρίκος Αίβε
Καθηγητής Φριτς
Αυτή δεν ήταν η μοναδική κίνηση αλληλεγγύης του μεγάλου διανοούμενου επιστήμονα. Ο Αϊνστάιν ήταν, επίσης, ένας από τους εκατοντάδες ριζοσπάστες διανοούμενους από όλο τον κόσμο που απηύθυναν έκκληση για να μην εκτελεστούν ο Μπελογιάννης και οι σύντροφοί του το 1952.
Ηταν την ίδια περίοδο που στις ΗΠΑ του μακαρθισμού είχε ξεκινήσει η δίκη του ζεύγους Ρόζενμπεργκ, Αμερικανών κομμουνιστών που καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν στις 19 Ιούνη του 1953 με την κατηγορία «συνωμοσίας σε περίοδο πολέμου με στόχο την κατασκοπεία», όπως δηλαδή και ο Μπελογιάννης και εκατοντάδες άλλα στελέχη, μέλη και φίλοι του ΚΚΕ. Ο Αϊνστάιν ήταν παρών και σε αυτό τον αγώνα, για να εμποδιστεί η εκτέλεση των Ρόζενμπεργκ.
Το πνεύμα της διεθνιστικής του αλληλεγγύης ήταν διαρκώς παρόν. Στον Ισπανικό Εμφύλιο υποστήριξε δημόσια και με θέρμη τις δυνάμεις κατά του Φράνκο. Η ναζιστική Λουφτβάφε βομβάρδιζε τα ισπανικά χωριά, οι ΗΠΑ μαζί με τη Βρετανία και τη Γαλλία έθεσαν σε ισχύ ένα ψευδο-εμπάργκο «ουδετερότητας», αρνούμενες να παράσχουν τα απαραίτητα πυρομαχικά στα δημοκρατικά στρατεύματα και στηρίζοντας έτσι ουσιαστικά τον Φράκνο.
Ο Αϊνστάιν συμμετείχε και στήριζε τις διαδηλώσεις και τις εκκλήσεις για βοήθεια στις αντιφασιστικές δυνάμεις και υποστήριξε ένθερμα τους περίπου 3.000 Αμερικανούς εθελοντές της Tαξιαρχίας «Αβραάμ Λίνκολν» που αψήφησαν την κυβέρνησή τους και πήγαν στην Ισπανία για να πολεμήσουν στο πλευρό του ένοπλου λαού.
http://www.rizospastis.gr/
