Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται στην Ελλάδα μια μεγάλη κινητοποίηση σε επίπεδο πολιτών και Δήμων, για την βελτίωση της διαχείρισης των αστικών απορριμμάτων μέσω προγραμμάτων ανακύκλωσης, επαναχρησιμοποίησης και κομποστοποίησης.
Παρ΄όλη ωστόσο την διαθεσιμότητα των πολιτών και των δράσεων των Δήμων σε συνεργασία πολλές φορές με τοπικούς φορείς και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, η χώρα μας με βάση τα τελευταία στατιστικά της Eurostat, είναι αυτή με το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό υγειονομικής ταφής των αστικών απορριμμάτων (82%, πίσω από την Μάλτα με 92%) και με το τρίτο μικρότερο ποσοστό ανακύκλωσης και κομποστοποίησης (17%, λίγο επάνω από την Μάλτα -8% και την Ρουμανία -15%). (Πηγή: Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο https://bit.ly/2EXQ3NU) .
Νομικά η ύπαρξη του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων από το 2015 (https://bit.ly/2TIfBrP), μεταφέρει την ευθύνη υλοποίησής του στους ΟΤΑ, μέσω των Περιφερειών και συγκεκριμένα, μέσω των Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων. Επί του πρακτέου, οι Περιφέρειες οφείλουν σε συνεργασία με τους Δήμους να δημιουργούν έναν Περιφερειακό Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων. Όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς, πρόκειται για ένα καταρχήν νέο σχέδιο που μπαίνει σε εφαρμογή, και που έχει να αντιμετωπίσει διάφορα θέματα, με κύριο αυτό την χρηματοδότηση όσο και την μετατροπή της επί δεκαετίες υπάρχουσας νοοτροπίας για τα αστικά απορρίμματα και των κακών πρακτικών.
Ωστόσο, αν ακολουθηθεί η διαδικασία της σωστής ενημέρωσης και κινητοποίησης των πολιτών, υπάρξει διαλογή στην πηγή, προσωρινή αποθήκευση, μεταφορά και τελική διάθεση, ένας πλήρης κύκλος ορθής διαχείρισης αστικών απορριμμάτων δηλαδή, μπορούμε να φτάσουμε σε ένα πολιτισμό διαχείρισης με πολλαπλά οφέλη για το περιβάλλον και την τοπική κοινωνία. Δύο είναι τα παραδείγματα καλών πρακτικών που θα μπορούσαν να μελετηθούν περισσότερο στην Ελλάδα και ήδη αποτελούν παραδείγματα για άλλους Δήμους.
Το πρώτο είναι η Δ.Ε.Δ.Ι.Σ.Α (http://www.dedisa.gr/) στο Νομό Χανίων, η οποία ιδρύθηκε το 1993 και ήταν το πρώτο βήμα συνεργειών και διαδημοτικής συνεργασίας της τοπικής αυτοδιοίκησης στην διαχείριση των απορριμμάτων. Αυτή τη στιγμή απασχολεί 260 εργαζόμενους, που διαχειρίζονται ένα Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης & Κομποστοποίησης αλλά και Χώρο Υγειονομικής Ταφής, παράγοντας δικά τους προϊόντα κομπόστ έτοιμα για χρήση, ενώ παράλληλα ανακυκλώνουν στην πηγή (διαλογή) και υλοποιούν προγράμματα ενημέρωσης και υποστήριξης στην τοπική κοινωνία και προς άλλους Δήμους. Αποτελεί έναν Φορέα Διαχείρισης Αστικών Στερεών Απορριμμάτων που έχει βραβευθεί δύο συνεχόμενα έτη εντός Ελλάδας.
Το δεύτερο είναι το πρόγραμμα ανάπτυξης νέων μεθόδων διαχείρισης των αστικών αποβλήτων του Δήμου Χαλανδρίου, μέσω της συμμετοχής του Δήμου στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα «αξιοποίησης οικιακών υπολειμμάτων τροφής», για το οποίο βραβεύτηκε πρόσφατα. Συγκεκριμένα, σε συνεργασία µε το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, υλοποιεί το πιλοτικό πρόγραμμα αξιοποίησης οικιακών υπολειμμάτων τροφής, Waste4Think, μια πρωτοβουλία μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο του HORIZON 2020. Μέσω του προγράμματος, οι πολίτες εκπαιδεύονται και κάνουν διαλογή στην πηγή των απορριμμάτων, πετώντας μόνο το 10% στους πράσινους κάδους, ενώ εκτός των ανακυκλώσιμων υλικών που προκύπτουν, δημιουργείται και βιομάζα για την παραγωγή καυσίμου, που θα χρησιμοποιηθεί αρχικά για την κίνηση των απορριμματοφόρων του Δήμου Χαλανδρίου. (https://www.chalandri.gr/yphresies/perivallon-aeiforia/waste4think/)
Τέλος, σημαντική είναι η αναφορά στην Περιβαλλοντική Βιώσιμη και Ανθεκτική Αστική Ανάπτυξη, όπως αυτή περιγράφεται στην Νέα Αστική Ατζέντα του ΟΗΕ (HABITAT III – www.habitat3.gr), λαμβάνοντας υπόψη όλες τις παραμέτρους των σύγχρονων αστικών κέντρων, χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς και διακρίσεις για οποιοδήποτε λόγο και σε οποιοδήποτε επίπεδο συμμετοχής. Εξάλλου, η μεγαλύτερη ενεργή συμμετοχή των πολιτών σε όλα τα στάδια (σχεδιασμός/υλοποίηση/αξιολόγηση) οποιουδήποτε σχεδίου της τοπικής αυτοδιοίκησης, είναι το κλειδί για την καλύτερη εφαρμογή του.
