του Περικλή Καπετανόπουλου

δημοσιογράφου-ιστορικού

«Εσύ δε θα μου πεις ευχαριστώ / όπως δε λες ευχαριστώ στους χτύπους της καρδιάς σου / που σμιλεύουν το πρόσωπο της ζωής σου /. Όμως εγώ θα σου λέω ευχαριστώ / γιατί γνωρίζω γιατί σου λέω ευχαριστώ / γιατί γνωρίζω τι σου οφείλω /... Αυτό το ευχαριστώ είναι το τραγούδι μου». Γιάννης Ρίτσος

Στις 5 Σεπτέμβρη 1944 εκτελείται στην Καισαριανή, από τους Γερμανούς καταχτητές, η 17χρονη Ηρώ Κωνσταντοπούλου, μαθήτρια του Γυμνασίου της Πλάκας, μαζί με άλλους 49 αγωνιστές. Είχε γεννηθεί το 1927.

Είχε συλληφθεί για πρώτη φορά, στις 16 Ιούνη 1944 από ελληνόφωνους συνεργάτες των Γερμανών, ξυλοκοπηθεί, βασανιστεί.

Την άφησαν προσωρινά ελεύθερη, ύστερα από κράτηση λίγων ημερών, αφού ο ευκατάστατος πατέρας της πλήρωσε 25 χρυσές λίρες. Οι γονείς της, Σπαρτιάτες στην καταγωγή, συντηρητικοί και πλούσιοι, έπεσαν πάνω στο μοναχοπαίδι τους να το πείσουν να τραβηχτεί από την ΕΠΟΝ και την Αντίσταση.

Η Ηρώ, όμως δεν άκουγε τίποτα. Στην μητέρα της, Ελένη Κωνσταντοπούλου, που τις έκανε συστάσεις να σταματήσει την πατριωτική της δράση, απαντούσε θαρρετά: "Μαμά, ντροπή να το λέτε εσείς αυτό, μια Σπαρτιάτισα".

Μετά από κατάδοση, οι Γερμανοί την συνέλαβαν για δεύτερη φορά, στις 13 Ιουλίου 1944. Εισέβαλαν τα ξημερώματα στο πατρικό της σπίτι, στην οδό Βεΐκου 57 στο Κουκάκι, μαζί με τα ελληνόφωνα όργανά τους, αφού έσπασαν την πόρτα, και την συνέλαβαν.

Την οδήγησαν στην οδό Μέρλιν, στην έδρα της Γκεσταπό. Επί τέσσερα μερόνυχτα την βασάνιζαν να μαρτυρήσει τους συνεργάτες της. Δεν μίλησε.

Έβριζε τους βασανιστές της στη γλώσσα τους, γιατί αν και μικρή, μιλούσε και έγραφε τέσσερις γλώσσες.

Την έστειλαν στο Χαϊδάρι, στην απομόνωση των γυναικών και σε συνέχεια στο θάλαμο των μελλοθανάτων (Μπλοκ 15).

Όλο το διάστημα που κρατήθηκε στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου, δεν δέχθηκε ούτε μια φορά να δει τους γονείς της στο επισκεπτήριο, ούτε δέχτηκε τα καθαρά ρούχα που της πήγαιναν.

Τους θεωρούσε υπεύθυνους, και κυρίως τον πατέρα της, για την σύλληψή της, στην προσπάθεια του να την "ξεκόψει" από την ΕΠΟΝ και την Αντίσταση.

Στην απομόνωση των γυναικών του Χαϊδαρίου, γνωρίστηκε με την Λέλα Καραγιάννη, αρχηγό της οργάνωσης "Μπουμπουλίνα".

Από το Χαϊδάρι την πήραν στις 5 Σεπτεμβρίου, με άλλους 49 αγωνιστές για το Σκοπευτήριο της Καισαριανής.

Ανά πεντάδες τους έστησαν μπροστά απ' τις κάννες των πυροβόλων. Ανάμεσα στους 50 αγωνιστές που στήθηκαν στον τοίχο της Καισαριανής και ένα 13 χρονο παιδί που το έλεγαν Σουλδίνο.

Μια συγκλονιστική μαρτυρία για τον τρόπο που ο μικρός ήρωας αντάμωσε το θάνατο, δίνει ο Αντώνης Φλούντζης, γιατρός του Στρατοπέδου Χαϊδαρίου, στο βιβλίο του «Χαϊδάρι, κάστρο και βωμός της Εθνικής Αντίστασης», (εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1986).

«Με τους 50, που εκτελέστηκαν πέντε – πέντε στην Καισαριανή, στις 5-9-44, ήταν και το 12χρονο παιδάκι ο Σουλδίνος. Καθώς στάθηκε ανάμεσα στους τέσσαρες άνδρες, ο Γερμανός, που το είχε αναλάβει, κατάλαβε πως ήταν πολύ μικρό στο μπόι και τα βόλια δε θα το παίρνανε. Κατέβασε λοιπόν προς τα κάτω την κάννη του πολυβόλου του.

Και τότε, κείνο το ηρωικό παιδάκι, σηκώθηκε στις μύτες των ποδιών του για να φθάσει εις το ύψος της κάννης του δημίου του! Για να μη αργήσει στο ραντεβού του με το χάρο...».

Δυο μέρες πριν την εκτέλεση έγραψε σ’ ένα κομμάτι χαρτί τους παρακάτω στίχους. 

Το ποίημα διασώθηκε από τις συγκρατούμενές της:

Υπομονή κι υπομονή
Καρτέρει και καρτέρει
Και τούτος ο Σεπτέμβριος
Τη Λευτεριά θα φέρει.
Ως την Τετάρτη βρε παιδιά
Θ’ ανάψουνε τα φώτα
Θάχουμε λεύτερο ψωμί
Και μπόλικο σαν πρώτα.
Ως την Τετάρτη βρε παιδιά
Θάχουμε γεγονότα
Και στην ωραία Αθήνα μας
Θα λάμψουνε τα φώτα.
Με σεβασμό στον Άγνωστο
Θα πάνε οι Χαϊδαριώτες
Θα καταθέσουν στέφανο
Σα γνήσιοι πατριώτες.

Το 1978 η Ακαδημία Αθηνών τίμησε της μνήμη της Ηρώς Κωνσταντοπούλου, απονέμοντας της, μετά θάνατον, το βραβείο Αρετής.

Ο Δήμος Ηλιούπολης, επί δημαρχίας Δημήτρη Κιντή, έστησε τον ανδριάντα της, στην αρχή της ομώνυμης λεωφόρου Ηρώς Κωνσταντοπούλου, στην Κάτω Ηλιούπολη.

Στο Μουσείο Εθνικής Αντίστασης στην Ηλιούπολη, η μικρή ηρωίδα, έχει την δική της ξεχωριστή θέση ανάμεσα στους τόσους και τόσους ήρωες και ηρωίδες της αθάνατης γενιάς της Εθνικής μας Αντίστασης.

Αξίζει μια επίσκεψη στο Μουσείο, που βρίσκεται κάτω από την κεντρική πλατεία της Ηλιούπολης (πλατεία Εθνικής Αντίστασης) και δίπλα από το Μνημείο της Εθνικής Αντίστασης.

Το Μουσείο λειτουργεί καθημερινά 9 π.μ-2 μ.μ και Σαββατοκύριακα για ομαδικές ξεναγήσεις κατόπιν συνεννόησης.

Τηλ.επικοινωνίας 210 9901400.