Ρεπορτάζ: Αντώνης Ζήβας
Τη δεκαετία του 1960 ο Γεώργιος Παπανδρέου, είχε πει την ιστορική πια φράση: «Όταν ευημερούν οι αριθμοί, δυστυχούν οι άνθρωποι»
Εν έτη 2025 η συγκεκριμένη φράση εξακολουθεί να είναι επίκαιρη και διαχρονικά να… δικαιώνεται.
Τα τελευταία 15 χρόνια βρισκόμαστε μπροστά σε μια πρωτόγνωρη για τα ελληνικά αλλά και παγκόσμια δεδομένα κατάσταση, όπου οι πολίτες από το 2009 κι έκτοτε, ζουν απανωτές κρίσεις : οικονομικές, μνημόνια, πανδημία του covid-29 και περιφερειακούς πολέμους, αντιμετωπίζοντας ίσως μια από τις βιαιότερες μεταβολές στις ζωές τους.
Ο κίνδυνος της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού λόγω αυτής, παρουσιάζει αποκλίσεις μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε. και οι πανηγυρισμοί «πνίγονται» όταν συνειδητοποιείς ότι η Ελλάδα παραμένει στην ουρά και υπερχρεωμένη.
Και μπορεί οι διεθνείς οικονομικοί οίκοι να αναβαθμίζουν την Ελληνική οικονομία προς το καλύτερο, λόγω των αριθμών που γράψαμε πιο πάνω, η πραγματικότητα όμως είναι εντελώς διαφορετική και αμείλικτη.
Η φτώχεια ευημερεί στην Ελλάδα
Μεγάλο προβληματισμό προκαλούν τα στοιχεία για τις συνθήκες διαβίωσης χιλιάδων παιδιών έως 15 ετών στην Ελλάδα μετά από έρευνα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ).
Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας του 2024 (εισοδήματα 2023) για την υγεία και τις συνθήκες διαβίωσης των παιδιών ηλικίας έως και 15 ετών, το 2,5% του πληθυσμού που διαβιεί σε νοικοκυριά με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας έως 15 ετών, δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να παρέχει στα παιδιά του κάποια καινούρια ρούχα. Τα ποσοστά για τον φτωχό πληθυσμό και τον μη φτωχό πληθυσμό ανέρχονται σε 8,3% και 0,8%, αντίστοιχα.
Το 2,2% του πληθυσμού που διαβιεί σε νοικοκυριά με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας έως 15 ετών, δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να παρέχει στα παιδιά του δύο ζευγάρια υποδημάτων στο σωστό μέγεθος. Τα ποσοστά για τον φτωχό πληθυσμό και τον μη φτωχό πληθυσμό ανέρχονται σε 6% και 1,1%, αντίστοιχα.
Το 2,7% του πληθυσμού σε νοικοκυριά με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας έως 15 ετών, δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να παρέχει στα παιδιά του φρούτα και λαχανικά μια φορά την ημέρα. Τα ποσοστά για τον φτωχό πληθυσμό και τον μη φτωχό πληθυσμό ανέρχονται σε 8,1% και 1,3%, αντίστοιχα.
Το 10,4% του πληθυσμού σε νοικοκυριά με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας έως 15 ετών, δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να παρέχει στα παιδιά του ένα τουλάχιστον γεύμα με κρέας, κοτόπουλο ή ψάρι σε καθημερινή βάση. Τα ποσοστά για τον φτωχό πληθυσμό και τον μη φτωχό πληθυσμό ανέρχονται σε 31,7% και 4,5%, αντίστοιχα.
Το 9,6% του πληθυσμού σε νοικοκυριά με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας έως 15 ετών, δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να παρέχει στα παιδιά του εξοπλισμό υπαίθριων δραστηριοτήτων αναψυχής. Τα αντίστοιχα ποσοστά για τον φτωχό πληθυσμό και τον μη φτωχό πληθυσμό ανέρχονται σε 29,9% και 4%.
Το 4,8% του πληθυσμού σε νοικοκυριά με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας έως 15 ετών, δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να παρέχει στα παιδιά του παιχνίδια εσωτερικού χώρου. Τα ποσοστά για τον φτωχό πληθυσμό και τον μη φτωχό πληθυσμό ανέρχονται σε 14,4% και 2,1%, αντίστοιχα.
Το 5,7% του πληθυσμού σε νοικοκυριά με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας έως 15 ετών, δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να παρέχει στα παιδιά του εξωσχολικά βιβλία κατάλληλα για την ηλικία τους. Τα ποσοστά για τον φτωχό και μη φτωχό πληθυσμό ανέρχονται, αντίστοιχα, σε 17,4% και 2,4%.
Το ποσοστό του φτωχού πληθυσμού σε νοικοκυριά με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας έως 15 ετών που δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να συμμετέχουν τα παιδιά του τακτικά σε δραστηριότητες αναψυχής ανέρχεται σε 74,8%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τον μη φτωχό πληθυσμό ανέρχεται σε 10,7%. Για το σύνολο του πληθυσμού με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας έως 15 ετών, το αντίστοιχο ποσοστό είναι 24,6%.
Το 16,6% του πληθυσμού σε νοικοκυριά με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας έως 15 ετών δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να διοργανώνει εκδηλώσεις όπως γενέθλια, ονομαστικές εορτές κ.λπ. για τα παιδιά του και το 6,3% δεν έχει τη δυνατότητα να προσκαλούν τα παιδιά περιστασιακά φίλους στο σπίτι ή αλλού για παιχνίδι και φαγητό. Τα αντίστοιχα ποσοστά για τον φτωχό πληθυσμό ανέρχονται σε 49,2% και σε 16,1%, ενώ για τον μη φτωχό σε 7,5% και 3,6%.
Το ποσοστό του φτωχού πληθυσμού σε νοικοκυριά με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας έως 15 ετών που δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να παρέχει στα παιδιά του μια εβδομάδα διακοπών ανέρχεται σε 60,3%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τον μη φτωχό πληθυσμό ανέρχεται σε 16,5%. Για το σύνολο του πληθυσμού με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας έως 15 ετών, το αντίστοιχο ποσοστό είναι 26%.
Το 43,2% του φτωχού πληθυσμού σε νοικοκυριά με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας έως 15 ετών δηλώνει ότι δεν μπορεί να καλύψει οικονομικά την συμμετοχή των παιδιών του σε σχολικές εκδρομές και εκδηλώσεις που συνεπάγονται κάποιο κόστος, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τον μη φτωχό πληθυσμό ανέρχεται σε 5,7%. Για το σύνολο του πληθυσμού με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας έως 15 ετών, το αντίστοιχο ποσοστό είναι 14,1%.
Το 8,3% του πληθυσμού σε νοικοκυριά με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας έως 15 ετών δεν έχει κατάλληλο χώρο στην κατοικία για τη σχολική μελέτη των παιδιών, με τα ποσοστά για τον φτωχό και τον μη φτωχό πληθυσμό να ανέρχονται σε 12,4% και 7,1%, αντίστοιχα.
Όσον αφορά στα αποτελέσματα με βάση τον αριθμό των παιδιών έως 15 ετών στο νοικοκυριό:
ο πληθυσμός σε νοικοκυριά με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας έως 15 ετών και αντιμετωπίζει οικονομική αδυναμία να παρέχει στα παιδιά του βασικά αγαθά και υπηρεσίες, αφορά κυρίως σε νοικοκυριά με δύο παιδιά έως 15 ετών.
το ίδιο ισχύει για τον πληθυσμό σε νοικοκυριά με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας έως 15 ετών και αντιμετωπίζει οικονομική αδυναμία να παρέχει στα παιδιά του, που παρακολουθούν κάποια βαθμίδα εκπαίδευσης, τη δυνατότητα συμμετοχής τους σε σχολικές εκδρομές και εκδηλώσεις που συνεπάγονται κάποιο κόστος και κατάλληλο χώρο στην κατοικία για τη σχολική μελέτη τους.
Υγεία παιδιών ηλικίας έως 15 ετών:
Μέσω της έρευνας συλλέχθηκαν επίσης πληροφορίες για τη γενική κατάσταση υγείας των παιδιών ηλικίας έως 15 ετών και για την πρόσβασή τους σε υπηρεσίες υγείας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας:
Το 20,8% των νοικοκυριών έχει τουλάχιστον ένα παιδί ηλικίας έως 15 ετών.
Το 98,9% των παιδιών ηλικίας έως 15 ετών έχει πολύ καλή ή καλή υγεία, ενώ το 0,6% μέτρια και το 0,5% κακή ή πολύ κακή υγεία.
Το 0,3% των παιδιών ηλικίας έως 15 ετών περιόρισαν, λόγω προβλημάτων υγείας, τις δραστηριότητες τους για διάστημα τουλάχιστον 6 μηνών.
Το 45,9% του πληθυσμού σε νοικοκυριά με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας έως 15 ετών, χρειάστηκε, κατά τη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών, ιατρική εξέταση ή θεραπεία για το/τα παιδί/παιδιά του.
Το 0,6% του πληθυσμού σε νοικοκυριά με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας έως 15 ετών και χρειάστηκε ιατρική εξέταση ή θεραπεία για το/τα παιδί/παιδιά του, δεν την έλαβε/έλαβαν.
Ο κύριος λόγος (87,7%) για τον οποίο το/τα παιδί/παιδιά δεν έλαβε/έλαβαν την αναγκαία ιατρική εξέταση ή θεραπεία, ήταν η μεγάλη λίστα αναμονής ή το γεγονός ότι το επόμενο διαθέσιμο ραντεβού ήταν πολύ αργά.
Το 31% του πληθυσμού σε νοικοκυριά με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας έως 15 ετών, χρειάστηκε, κατά τη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών, οδοντιατρική/στοματολογική/ορθοδοντική εξέταση ή θεραπεία για το/τα παιδί/παιδιά του.
Το 3,3% του πληθυσμού σε νοικοκυριά με ένα τουλάχιστον παιδί ηλικίας έως 15 ετών και χρειάστηκε οδοντιατρική/στοματολογική/ορθοδοντική εξέταση ή θεραπεία για το/τα παιδί/παιδιά του, δεν την έλαβε/έλαβαν.
Ο κύριος λόγος (84,9%), για τον οποίο το/τα παιδί/παιδιά δεν έλαβε/έλαβαν την αναγκαία οδοντιατρική/στοματολογική/ορθοδοντική εξέταση ή θεραπεία ήταν οικονομικός.
Αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας από τον οίκο Fitch
Στο μεταξύ ο οίκος Fitch αναβάθμισε τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας σε θετικές από σταθερές, επιβεβαιώνοντας την αξιολόγησή της στη βαθμίδα ΒΒΒ.
Στην ανακοίνωσή του, ο οίκος αναφέρει ως βασικούς μοχλούς για την αναβάθμιση των προοπτικών της ελληνικής οικονομίας το υψηλό δημοσιονομικό πλεόνασμα και την απότομη μείωση του δημόσιου χρέους.
Ως μεσαίας σημασίας μοχλούς αναφέρει το συνετό και αξιόπιστο δημοσιονομικό πλαίσιο, τους περιορισμένους κινδύνους δαπανών και χρηματοδοτικούς κινδύνους και ως χαμηλότερης σημασίας μοχλό την ανθεκτικότητα της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
Υψηλό πλεόνασμα προϋπολογισμού
Ο Fitch σημειώνει ότι η Ελλάδα κατέγραψε δημοσιονομικό πλεόνασμα 1,3% του ΑΕΠ το 2024 και πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα 4,8%, με το τελευταίο να υπερβαίνει τον αρχικό στόχο της κυβέρνησης που ήταν 1%.
Το αποτέλεσμα αυτό, προσθέτει, «είναι επίσης καλύτερο από τις προσδοκίες του Fitch και σηματοδοτεί μια αξιοσημείωτη βελτίωση από το έλλειμμα 1,4% το 2023». Συγκρίνεται επίσης ευνοϊκά με το σημερινό μέσο έλλειμμα χωρών με αξιολόγηση «ΒΒΒ» που είναι 3,7%.
Κατά την άποψη του Fitch, η υπεραπόδοση αντανακλά διαρθρωτικές δημοσιονομικές βελτιώσεις, κυρίως την καλύτερη είσπραξη φόρων λόγω προηγούμενων φορολογικών μέτρων και τον αυστηρό έλεγχο των δαπανών.
«Δεδομένης αυτής της ισχυρής θέσης εκκίνησης, ο Fitch προβλέπει δημοσιονομικά πλεονάσματα το 2025 και το 2026, αλλά χαμηλότερα από το 1%».
Τον Απρίλιο του 2025, προσθέτει, η κυβέρνηση ανακοίνωσε δημοσιονομική ελάφρυνση συνολικού ύψους 1 δισ. ευρώ, (0,5% του ΑΕΠ) για την τόνωση των επενδύσεων και τη στήριξη των συνταξιούχων και των ενοικιαστών κατοικιών.
Mείωση του δημόσιου χρέους
Το δημοσιονομικό πλεόνασμα και η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 2,3% οδήγησαν σε μείωση του ακαθάριστου χρέους της γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες το 2024, στο 154%.
Αν και εξακολουθεί να είναι σχεδόν τρεις φορές υψηλότερο από τη διάμεση τιμή 52% των χωρών με αξιολόγηση «ΒΒΒ», το χρέος αυτό είναι περισσότερο από 50 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερο από το υψηλό επίπεδο του 209% το 2020, αναφέρει ο οίκος.
«Η Ελλάδα έχει επιτύχει τη μεγαλύτερη μείωση του χρέους μετά την πανδημία μεταξύ των κρατών που αξιολογούνται από τον Fitch με επενδυτική βαθμίδα».
Επιπλέον, τα ταμειακά αποθέματα ασφαλείας είναι υψηλά, περίπου 36 δισ. ευρώ (16% του ΑΕΠ), επαρκή για να καλύψουν όλες τις λήξεις χρέους κατά τα επόμενα τρία χρόνια.
«Αναμένουμε ότι η ταχεία μείωση του χρέους θα συνεχιστεί μεσοπρόθεσμα, με τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ να προσεγγίζει το 120% έως το 2030 στο βασικό μας σενάριο».
